چهار دهه انقلاب اسلامی در معرض داوری‌ها، نقدها و تحلیل‌های مثبت و منفی فراوان بوده است. شاید وجه مشترک بسیاری از آن‌ها این است که برخی فراز و فرودهای این دوره را به صورت برهه‌های جداگانه و گسست‌ها و شکاف‌های ناشی از چالش‌های درونی و بیرونی تلقی کرده‌اند. حامیان انقلاب همه آن مشکلات و گسست‌ها را به خصومت و دشمنی استکبار ارجاع داده‌اند و مخالفان انقلاب، آن‌ها را به ضعف‌های نظری و کاستی‌های عملی و تعارض‌های درونی منتسب می‌نمایند. بخشی از نسل متأخر به دلیل ناآشنایی با شرایط و عوامل انقلاب در مواجه با این تحلیل‌ها، دچار نوعی سردرگمی هویتی شده است.
با نگاه تیزبینانه و نگرش محاسبه‌گرانه حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای (مد ظله) در حساس‌ترین شرایط زمانی، یعنی چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی، اقدام به تدوین و انتشار «تذکره نامه‌ای» از گام اول انقلاب و «توصیه‌هایی» برای گام دوم در قالب منشوری با عنوان «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» نمود که به باور ما «بیانیه گام دوم» گزارشی واقع بینانه از بزرگترین انقلاب قرن بیستم است که در دام تحلیل‌های همدلانه، دفاعیه‌های غیرتمندانه و تبیین‌های دلسوزانه، محصور نشده است و صرفاً برای خوشایند نسل جوان و ردیّه‌ای بر یاوه‌های بیگانگان، ارائه نگردیده است.
با این همه، از زمانی که بیانیه صادر شده است تا کنون شاهد تحلیل‌ها و رویکردهای زیادی نسبت به بیانیه بودیم. برخی با نگاه تجلیلی و تقدیری به ستایش نویسنده بیانیه و یا کلمات و واژگان آن پرداختند و با تحلیل آن در ساحت روایات اربعینی، بیانیه را از مقصود اصلی آن به حاشیه راندند. جمعی با نگاه مدیریتی، رسمی و اجرایی، بیانیه را در بستر ساختارهای نظام اسلامی تقلیل دادند. گروهی بیانیه را از منظرهای جناحی و سیاسی به داوری نشستند و پاره‌ای از انظار به تبیین مبانی و اهداف و رویکردهای آن در گفتمان‌های خاص اقدام نمودند. آنچه در این میان، غایب بود و از فقدانش جامعه علمی رنج می‌برد و انتظارش را می‌کشید، نگاهی جامع و عالمانه بود. غنای معرفتی بیانیه، متانت قلم، عمق نظر، بیان شیوا و موشکافی‌های دقیق در بیانیه، ما را بر آن داشت تا از حجت الاسلام والمسلمین دکتر مهاجرنیا، محقق و پژوهشگر علوم سیاسی، تقاضا کنیم تا در قالب کرسی‌های آزاد اندیشی دوره‌ای که از ابتکارات دانشگاه طلوع مهر قم است، ایده‌ها و دیدگاه‌های خود را در جمع نخبگان، اساتید و کارشناسان و علاقمندان به نظام اسلامی، تبیین نمایند.
دانشگاه طلوع مهر با همکاری مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری در قم، پیش از این توفیق داشت تا چندین موضوع اساسی مورد نیاز نسل جدید انقلاب، را در همین چارچوب در نشست‌های علمی برگزار نماید که هر کدام در بازه زمانی حداقل شش ماه به طول می‌کشید. اولین سلسله نشست‌های این مجموعه با عنوان «آسیب‌شناسی جریان اصولگرایی» بود که با هدف شناسایی موانع و مشکلات و رفع آن‌ها در جهت ارتقای اندیشه انقلاب اسلامی بود که بحمدالله حاصل آن در کتابی با همین عنوان منتشر شد که مورد استقبال فرهیختگان قرار گرفت. دومین سلسله نشست‌های آزاداندیشی با عنوان «اخلاق سیاسی» و سومین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «راهبردهای انقلاب اسلامی برای دهه پنجم انقلاب اسلامی» بود که با رویکردی آینده‌پژوهانه به بررسی راهبردهای ضروری انقلاب در مواجهه با چالش‌ها، متمرکز بود که محصول آن در قالب کتابی با همین عنوان بود.
در دوره بعد به دلیل فقدان دانش دینی تحزب، نشست کرسی‌های آزاد اندیشی را به گفت‌وگو پیرامون فقه تحزب اختصاص دادیم تا بتوانیم در یک چارچوب نظری، به بررسی دیدگاه‌های فقهی تحزب بپردازیم و اصول و مبانی، موضوع‌شناسی تحزب، اهداف، کارکردها، ساختارهای تشکیلاتی و وظایف تحزب در نظام ولایی را تبیین کنیم، که محصول این دوره هم کتابی با عنوان «درآمدی بر فقه تحزب در نظام اسلامی» در اختیار صاحب نظران قرار گرفت. سلسله نشست‌های آزاداندیشی در ادامه، همزمان شد با صدور بیانیه گام دوم که توفیق داشتیم از بیست و هفتم خردادماه ۱۳۹۸ تا یازدهم آذرماه همین سال به مدت شش ماه با عنوان «تبیین بیانیه گام دوم» در قالب بیست نشست، درباره آن گفت‌وگو نماییم. لازم به ذکر است که گزارش منظم این نشست‌ها توسط رسانه‌ها، خبرگزارها و سایت‌های مختلف، اطلاع رسانی می‌شد و در دسترس خوانندگان قرار می‌گرفت.
آن چه اینک در اختیار شماست حاصل این نشست‌ها و گفت‌وگو‌ها است. دانشگاه طلوع مهر بر خود لازم می داند تا از تلاش محققانه فاضل ارجمند حجت الاسلام والمسلمین دکتر مهاجرنیا که با نوآوری و تحلیل همه جانبه دیدگاه‌های مقام معظم رهبری بر غنای این بحث افزوده‌اند، تقدیر و تشکر
نماید و از زحمات همه عزیزانی که در برگزاری این نشست‌ها و همچنین پیاده‌سازی، ویرایش، تنظیم و انتشار این اثر گران‌سنگ زحمت کشیدند، به ویژه از جناب آقای هادی ربانی و حسین محمودی و جناب آقای سیدجواد حسینی، کمال سپاس‌گزاری را داریم. در خاتمه اميدواريم خوانندگان فرهيخته این كتاب، با ارائه نظرات ارزنده خود، ضمن كمک به تكميل اين تحقیق ارزشمند، ما را در ادامه کرسی‌های آزاداندیشی ياری فرمايند.
علی بنایی
رئیس دانشگاه طلوع مهر
